Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Τι το δημιουργεί, ποιοι κινδυνεύουν

Η χρόνια κόπωση χαρακτηρίζεται από επίμονη, υποτροπιάζουσα κόπωση διάρκειας μεγαλύτερης του εξαμήνου...

Σε αρκετές περιπτώσεις η κόπωση καθιστά αδύνατη την διεκπεραίωση καθημερινών καθηκόντων.
ΓΡΑΦΕΙ:η Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος

Όταν υπάρχει συγκεκριμένο υποκείμενο νόσημα ή παράγοντας που ευθύνεται για την κόπωση τότε πρόκειται για δευτεροπαθή κόπωση εάν όχι, τότε πρόκειται για ιδιοπαθή κόπωση. Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS), είναι μία ολιστική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από σημαντικού βαθμού ιδιοπαθή κόπωση με ποικίλα συμπτώματα (π.χ. διαταραχές της μνήμης και της συγκέντρωσης, μυϊκοί πόνοι, αρθραλγίες, ύπνος που δεν ξεκουράζει, πονοκέφαλος, ευαίσθητοι λεμφαδένες, πονόλαιμος) και δυσλειτουργίες σε όλα τα οργανικά συστήματα.
Η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος έχει κεντρικό ρόλο στους πάσχοντες από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.
Το ανθρώπινο σώμα δέχεται καθημερινά την επίθεση του χρόνου, πληθώρας τοξινών και λοιμογόνων παραγόντων, που συχνά επιτελείται σε υποσυνείδητο επίπεδο. Το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου περιλαμβάνει πολλούς μηχανισμούς άμυνας και προστασίας έναντι αυτών των τοξικών παραγόντων. Βασικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού έχουν τα λευκά αιμοσφαίρια και ορισμένες χημικές ουσίες του αίματος που προσηλώνονται στους ξένους οργανισμούς και τις τοξίνες και τους καταστρέφουν. Τα λευκά αιμοσφαίρια, που κυκλοφορούν στο αίμα περιλαμβάνουν τα ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα ηωσινόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα βασεόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα μονοπύρηνα, τα λεμφοκύτταρα, τα πλασματοκύτταρα. Η παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων γίνεται από το μυελό των οστών και από τα λεμφικά όργανα που εντοπίζονται στους λεμφαδένες, το σπλήνα, τον θύμο, τις αμυγδαλές, τους λεμφικούς σχηματισμούς του εντέρου και άλλων περιοχών.
Χημικές ουσίες που απελευθερώνονται κατά την δραστηριοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος έχουν ειδικές δράσεις. Επί παραδείγματι, η ισταμίνη και η βραδυκινίνη περιχαρακώνουν την περιοχή της φλεγμονής. Οι κυτοκίνες (π.χ. οι ιντερλευκίνες, η ιντερφερόνη α, παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF)), συντελούν στην ρύθμιση ανοσιακών, αποτοξινωτικών και αιμοποιητικών διεργασιών. Ορισμένες ουσίες, που παράγονται σε κυτταρικό επίπεδο εξουδετερώνουν άχρηστες ουσίες του μεταβολισμού και τοξίνες.
Οι περισσότεροι ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης έχουν μια οξεία λοιμώδη εκδήλωση με γριπώδη συμπτώματα ή συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα ή λοιμώδη γαστρεντερικά συμπτώματα που προηγείται της έναρξης του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης.
Ένα ευρύ φάσμα λοιμογόνων παραγόντων έχει περιγραφεί. Λοιμώξεις που έχουν εντοπιστεί από ανεξάρτητους ερευνητές στις περιπτώσεις αυτές είναι (παρατίθενται ενδεικτικά):
• Η ηπατίτιδα
• Η λοιμώδης μονοπυρήνωση
• Η λοίμωξη από Giardia lamblia
• Η φυματίωση
• Η προσβολή από έρπητα
• Η προσβολή από χλαμύδια
• Η προσβολή από κυτταρομεγαλοϊό
• Η προσβολή από παρβοϊό
• Η λοίμωξη από Coxiella burnetti
Στα άτομα με χρόνια κόπωση μετά την λοίμωξη που προηγείται του συνδρόμου, μία χρονίζουσα δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος πυροδοτείται πιθανά από τον ίδιο τον λοιμογόνο παράγοντα. Μελέτες αναδεικνύουν μειωμένη λειτουργία των natural killers λευκών αιμοσφαιρίων, δυσλειτουργία ουδετεροφίλων, διαταραχές σε φλεγμονώδεις κυτοκίνες, δυσλειτουργία της οδού της αντιικής L ριβονουκλεάσης (RNase L). Οι διαταραχές επιμένουν μετά την αποδρομή της λοίμωξης ακόμη και σε άτομα που δεν μεταπίπτουν σε κατάσταση χρόνιας φορείας. Ως αποτέλεσμα το σώμα εμφανίζει μειωμένη αντίσταση σε εξωγενείς βλαπτικούς παράγοντες με τους οποίους έρχεται σε επαφή κατά την καθημερινότητα.
Θεραπεία
Κατά την ιατρική εξέταση και αξιολόγηση διερευνώνται παθολογικά νοσήματα και καταστάσεις που ευθύνονται για την κόπωση. Παράλληλα με τη σωστή θεραπεία του παράγοντα, που προκαλεί την χρόνια κόπωση η τροποποίηση συνηθειών της καθημερινότητας συντελεί στην αποκατάσταση της κόπωσης και στην άριστη δράση της ενδεικνυόμενης θεραπείας. Αυτό είναι επιβεβλημένο ιδιαιτέρως στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και στην ινομυαλγία, που αποτελούν πολυσυστηματικές διαταραχές. Σημαντικά μέτρα που πρέπει να τηρούν οι πάσχοντες κατά την καθημερινότητα στις περιπτώσεις αυτές, εκτός από την λήψη της ενδεικνυόμενης θεραπευτικής αγωγής είναι:
1. Πρέπει να αποφεύγουν, όσο γίνεται, την καθιστική ζωή. Η καθημερινή βάδιση, ιδιαίτερα όταν γίνεται υπό το φυσικό φως του ήλιου έχει πολλές ευεργετικές δράσεις στα σύνδρομα κόπωσης. Με την βάδιση σταθεροποιείται το νευροφυτικό και ορμονικό σύστημα, τονώνεται η κυκλοφορική επάρκεια ενώ η βιταμίνη D, η παραγωγή της οποίας επάγεται κατά την έκθεση στο ηλιακό φως έχει ευεργετικές επιδράσεις σε όλο το σώμα.
2. Πρέπει να αποφεύγουν τις απότομες αυξομειώσεις βάρους και τις μονομερείς δίαιτες. Να κάνουν διατροφή ισορροπημένη σε θερμίδες και χαμηλή σε κορεσμένα και trans λιπαρά τα οποία ανευρίσκονται κλασσικά στο βούτυρο, τα ζωικά λίπη, τις μαργαρίνες αλλά και στα φυτικά έλαια των τυποποιημένων προϊόντων και των εστιατορίων. Τρόφιμα και ποτά που αυξάνουν τις ενεργειακές εφεδρείες του σώματος και σταθεροποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο έχει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της χρόνιας κόπωσης είναι τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά, οι ντομάτες, τα καρότα, τα ψάρια, τοextra παρθένο ελαιόλαδο, το γιαούρτι, το ξινόγαλα το κακάο (όχι πάνω από ένα φλιτζάνι ημερησίως), το πράσινο τσάι (όχι πάνω από ένα φλιτζάνι ημερησίως), ο καφές (όχι πάνω από ένα φλιτζάνι ημερησίως). Πρέπει να αποφεύγουν το αλκοόλ, την πόση ποτών τύπου cola και την κατάχρηση γλυκών. Εάν σας αρέσει το αλκοόλ, εσείς που πάσχετε από χρόνια κόπωση καλό είναι να μην καταναλώνετε πάνω από τέσσερις μερίδες ποτού την εβδομάδα. Εάν σας αρέσουν τα γλυκά προτιμήστε τη μαύρη σοκολάτα με υψηλή περιεκτικότητα σε κακάο. Η μεσογειακή διατροφή που χαρακτηρίζεται από άφθονη κατανάλωση φρούτων λαχανικών, συστηματική κατανάλωση οσπρίων extra παρθένου ελαιόλαδου ψωμιού ολικής άλεσης, είναι το συνιστώμενο διατροφικό μοντέλο. Μετά από τη σωστή ιατρική εξέταση το γενικό αυτό διατροφικό αυτό πρόγραμμα τροποποιείται με εξατομικευμένες διατροφικές παρεμβάσεις και χορήγηση διατροφικών συμπληρωμάτων και φυσικών φαρμάκων εναλλακτικής ιατρικής υψηλής ενέργειας.
3. Να έχουν σταθερό ωράριο αφύπνισης κατάκλισης. Το σταθερό ωράριο ύπνου σταθεροποιεί τον νυχτερινό βηματοδότη ύπνου και την ορμονική έκκριση. Το σύνηθες ωράριο ύπνου που απαιτείται στον ενήλικο είναι επτά – οκτώ ώρες, αλλά αυτό δύναται να παρουσιάσει διαφοροποιήσεις ανάλογα με την ηλικία και ιδιοσυγκρασιακές παραμέτρους.
4. Πρέπει να εντοπίσουν και να εξασκήσουν αγχολυτικές δραστηριότητες. Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των συνδρόμων κόπωσης δεν έχει αμιγές ψυχιατρικό υπόστρωμα (και για τούτο τα ψυχοφάρμακα παρουσιάζουν μέτρια ή καμία αποτελεσματικότητα ), η αποφυγή του stress έχει ευεργετικές ψυχοσωματικές επιδράσεις.
5. Πρέπει να αποφεύγουν το κάπνισμα. Το κάπνισμα μειώνει την αναπνευστική εφεδρεία του οργανισμού και μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την επάρκεια του προσφερόμενου στα κύτταρα οξυγόνου. Το οξυγόνο είναι σημαντικό για τη σωστή επιτέλεση της πλειοψηφίας των βιοχημικών αντιδράσεων που γίνονται στο ανθρώπινο σώμα και την παροχή υψηλής ενεργειακής εφεδρείας.