Να φοβάστε την επανάσταση της μεσαίας τάξης

 Γράφει ο Γιώργος Αλοίμονος

Είναι εντυπωσιακό όταν διαβάζει κανείς στην εφημερίδα, «φωνή του βαθέως κράτους του οικονομικού καταστημένου», τους Financial Times, ή για συντομία FT να επικαλούνται ότι η επόμενη μεγάλη- και ενδεχομένως «τρομακτική» -επανάσταση που θα πρέπει να φοβούνται οι ηγέτες όλου του κόσμου είναι η επανάσταση της μεσαίας τάξης.

Όσο και αν ακούγεται περίεργο, όσο και αν κάποιοι αναφέρονται συνεχώς στη μεσαία τάξη,  δεν είναι σαφές τι περιγράφουμε με αυτό τον απλό, αλλά συνάμα βαρύγδουπο τίτλο. Έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ, μεσαία τάξη είμαστε όλοι αυτοί που μπλοκαριστήκαμε σε δρόμο στις...... πρόσφατες «δράσεις» των επαγγελματιών αυτοκινητιστών, που δεν κατανοήσαμε γιατί πρέπει κάποιοι να κάνουν «Καμπούλ» την Αθήνα εν μέσω τουριστικής περιόδου και, γενικά, αυτή η πραγματικά σιωπηλή πλειοψηφία που ενώ βλέπει την κόλαση δεν έχει αντιδράσει – ακόμη. Είναι οι άνθρωποι που δουλεύουν με βασικό στόχο να καλυτερεύουν την ποιότητα ζωής τους.

Όπως επισημαίνει ο δημοσιογράφος John Paul Rathbone, μετά τα φιλοσοφήματα για την πάλη και σύγκρουση των πολιτισμών, όπως αυτή περιγράφηκε από τον Samuel Huntington το 1993 και αφορούσε την μεταψυχροπολεμική εποχή, βρισκόμαστε μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα. Στο τώρα, τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Οι ιδεολογίες έχουν αντικατασταθεί, εν πολλοίς, από την ανάγκη ρεαλιστικών προτάσεων για το πώς το κακό δεν θα γίνει χειρότερο και το πώς η επιβίωση δεν θα είναι σαν την μοναξιά του ακροβάτη.

Τα παγκόσμια διεθνή γεγονότα φαίνεται να επιβεβαιώνουν την «πάλη των πολιτισμών και των θρησκειών, κυρίως δια μέσω της παγκόσμιας τρομοκρατίας, αλλά και της εθνοτικής και εθνικιστικής βίας, που – αν και σε ύφεση παραμένει παράγοντας αποσταθεροποίησης και παρανόησης εις βάρος των πολλών. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της «παγκοσμιοποίησης της φτώχειας» που επιβάλλουν οι αγορές κάποιες φορές, εξαιτίας της άναρχης, και χωρίς κανόνες λειτουργίας τους. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι που παλαιότερα, ακόμα και οι πιο ακραίοι φιλελεύθεροι, μιλούσαν για την ανάγκη «ελέγχου του παιχνιδιού», δηλαδή κανόνων της αγοράς. Η έλλειψη κανόνων αφήνει εκτεθειμένη την κοινωνία και αφοπλίζει τη μεσαία τάξη που πασχίζει να επιβιώσει, να διαπρέψει και, σε πολλές περιπτώσεις, να αντέξει.

Και για αυτό επισημαίνεται  από τον Ναιμ, ότι σε λίγο, ενδεχομένως πολύ σύντομα, η ισορροπία ή το αντίθετο της, θα επέλθει από την παγκόσμια μεσαία τάξη. Υφίσταται μεσαία παγκόσμια τάξη; Φαίνεται ότι ναι χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχει ομοιομορφία. Όμως, φαίνεται ότι η μεσαία τάξη έχει κοινά χαρακτηριστικά: είναι φιλήσυχη, πληρώνει τους φόρους της και αισθάνεται αδικημένη κάθε φορά που μικρο-συμφέροντα αλλοιώνουν την κοινωνική ισορροπία.

Αλλοίωση δεν σημαίνει μόνο εντάσεις, αλλά και συνεχή «φτωχοποίηση», κάτι που συμβαίνει και στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Αποτέλεσμα της «φτωχοποιήσης» είναι η αναζήτηση της ασφάλειας σε ακραίες, κλειστοφοβικές ιδεολογικού τύπου λύσεις, όπως το υπερσυντηρητικό Tea Party. Και στην Ευρώπη, οι κανονικά «αγανακτισμένοι» γίνονται βορά σε ακραίες αντιδράσεις «επαναστατών» που προκαλούν το χάος και κάνουν την Αθήνα εμπόλεμη ζώνη. Και οι κανονικοί άνθρωποι μικραίνουν τη λίστα του super market, αγωνιούν για το πώς θα σπουδάσουν τα παιδιά τους και, γενικότερα, φοβούνται αν τελικά θα δουν τους κόπους  τουςνα πιάνουν τόπο.
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, η μεσαία τάξη παντού στον κόσμο θυμώνει για παρεμφερείς λόγους και με σχεδόν παρεμφερή αποτελέσματα. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, χώρες όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ρωσία προσέθεσαν περίπου 500 εκατομμύρια στην «παγκόσμια μεσαία τάξη» την τελευταία δεκαετία, ενώ μέχρι το 2020 θα προστεθούν άλλα 800. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η αύξηση αυτή είναι ισοδύναμη με την αύξηση του συνόλου του παγκόσμιου, πληθυσμού την πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η νέα μεσαία τάξη δεν απολαμβάνει τα ίδια αγαθά όπως η μεσαία τάξη στην Δύση, επισημαίνεται ότι μπορεί να οδηγήσουν σε ακρότητες και τούτο όχι επειδή αυτή η νέα μεσαία τάξη θέλει περισσότερα, αλλά επειδή επιθυμεί την ποιότητα ζωής που δικαιούται.

Τα διεθνή παραδείγματα είναι πολλά: στις αραβικές χώρες στις δήθεν επαναστάσεις του Facebook, η μεσαία τάξη και η νεολαία βαρέθηκε τη «Δημοκρατία» με τους ελέω θεού εκλεγμένους «δεινόσαυρους». Στη Βραζιλία, το κόστος των φόρων ανεβαίνει, αλλά οι υπηρεσίες του κράτους θεωρούνται κατώτερες των περιστάσεων. Ενώ, στη Χιλή, έγιναν ογκώδεις μαθητικές διαδηλώσεις, οι οποίες ανάγκασαν την κυβέρνηση να επενδύσει κοντά στα 4 δισ δολάρια για την Παιδεία.

Και στην Ελλάδα;  Μικρομεσαίος επιχειρηματίας του τουρισμού έχασε δυο από  τις  σημαντικότερες δουλειές του χρόνου εξαιτίας των ακραίων αντιδράσεων των ταξιτζήδων, οι νέοι της ηλικιακής ομάδας 25 με 35 παλεύουν για μια θέση στον ήλιο και οι συνταξιούχοι των 60 ετών προσεύχονται να μη χρειαστεί να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Οι πραγματικά αγανακτισμένοι δεν έχουν μιλήσει ακόμα, ούτε στην Ελλάδα, ούτε πουθενά αλλού. Και δεν το έχουν κάνει, γιατί ακόμα υπολογίζουν και ελπίζουν. Υπολογίζουν τις συνέπειες και ελπίζουν να γίνει σαφές ότι αποτελούν την ατμομηχανή για την παγκόσμια οικονομία. Το ακούτε «παιδάκια που κυβερνάτε τον κόσμο» ; ΕΕΕ;