Μέγιστη αφροσύνη

 Γράφει ο Γιάννης Βαρουφάκης

Ποτέ δεν πρέπει να λέμε όχι από αντίδραση. Όχι λέμε μόνο (ιδίως στους ισχυρούς) όταν έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι ένα ναι θα φέρει μεγαλύτερα δεινά. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η Ελλάδα έπρεπε να πει όχι στην 'Συμφωνία' της Οκτωβριανής Συνόδου.
Επειδή ήταν μια συμφωνία δήθεν που, αν και γιορτάστηκε εντός και εκτός ως 'λύση', στην πραγματικότητα σπρώχνει το ευρώ και την Ελλάδα πιο βαθειά στο τέλμα.
Το όχι εκείνο, όπως έγραφα την ώρα που έκλεινε εκείνη η 'Συμφωνία', έπρεπε να ειπωθεί από το στόμα του πρωθυπουργού της χώρας. Στις Βρυξέλλες. Εντός της Συνόδου. Έτσι ώστε να μην υπάρξει κοινό.......
ανακοινωθέν και οι συζητήσεις να συνεχίζονται έως ότου προκύψει μια πραγματική λύση της Κρίσης του ευρω-συστήματος. Σε ένα μήνα, σε δύο, σε όσο καιρό χρειαζόταν. Αντ' αυτού του όχι, ο πρωθυπουργός άλλη μια φορά υπερθεμάτισε για ένα πακέτο τριών ανόητων μέτρων που ζημιώνουν Ελλάδα και Ευρώπη (βλ. πιο κάτω το παράρτημα με την σχετική ανάλυση).

Με ρωτούν πολλοί: Δεν είναι καλό που, έστω και τώρα, ο πρωθυπουργός έδωσε την δυνατότητα στους πολίτες να πουν το μεγάλο όχι που εκείνος δείλιασε να πει; Απαντώ αρνητικά. Ο κ. Παπανδρέου απλώς προσέθεσε άλλο ένα σφάλμα στην ακολουθία σφαλμάτων που θα στιγματίσουν την πρωθυπουργική του πορεία. Εξηγώ: Με την επιστροφή του από τις Βρυξέλλες (ακριβώς όπως είχε κάνει τόσο τον Μάρτιο όσο και τον Ιούλιο) ο πρωθυπουργός παρουσίασε στον ελληνικό την 'Συμφωνία' που επετεύχθη ως μια καλή εξέλιξη - μια χαρμόσυνη είδηση. Ζήτησε εύσημα για την διαπραγματευτική επιτυχία του ιδίου και του επιτελείου του. Διατυμπάνισε ότι η Ελλάδα μπορεί να ανασαίνει πλέον ευκολότερα, καθώς απεμπόλησε ένα σημαντικό μέρος του δημόσιου χρέους. Λίγο-πολύ, είπε ό,τι είχε πει και την 25η του περασμένου Μαρτίου, τότε που κατά την επιστροφή του από την Εσπερία δήλωνε: "Η Ευρώπη έπραξε το καθήκον της. Τώρα εμείς μπορούμε να κάνουμε αυτό που πρέπει για την χώρα." Τα ίδια που είχε πει και μετά την 21η Ιουλίου.

Από την στιγμή που και συνυπέγραψε την πρόσφατη Συμφωνία και την παρουσίασε ως 'Λύση', ο κ. Παπανδρέου δεν έχει το ηθικό δικαίωμα απέναντι στους Ευρωπαίους να αρνηθεί τους βασικούς της άξονες. Παράλληλα, το να ισχυριστεί ότι ανακοίνωσε το δημοψήφισμα ώστε να αυξήσει την διαπραγματευτική του ικανότητα απέναντι στους ευρωπαίους ως προς τις λεπτομέρειες της 'Συμφωνίας' (που θα αποφασιστούν εντός των προσεχών εβδομάδων) αποτελεί μέγιστη αφροσύνη: Δεν θέτεις μια συμφωνία που συνυπέγραψες, και την οποία λες ότι πιστεύεις, υπό συνολική αμφισβήτηση για να πετύχεις κάποιες βελτιώσεις στις λεπτομέρειες. Είτε διαφωνείς με τους κεντρικούς άξονες της 'Συμφωνίας', οπότε λες όχι εντός της Συνόδου, είτε συμφωνείς, οπότε δεν κηρύσσεις δημοψήφισμα μήνες μετά. Κι αν αυτό που αποζητάς είναι πολιτική νομιμοποίηση, τότε κηρύσσεις εκλογές.

Εν συντομία, ο πρωθυπουργός αφήνει να εννοηθεί ότι ανακοίνωσε το δημοψήφισμα για να ενισχυθεί η διαπραγματευτική ισχύς της Ελλάδας στις επερχόμενες διαβουλεύσεις επί των λεπτομερειών της 'Συμφωνίας'. Ότι με την απειλή του λαϊκού 'όχι' θα πετύχει καλύτερους όρους για την χώρα. Ότι το δημοψήφισμα αποτελεί εργαλείο για να εκμαιεύσει υποχωρήσεις από τους ξένους. Τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Απολύτως τίποτα.

Ο κ. Παπανδρέου δεν χρησιμοποιεί το δημοψήφισμα ως διαπραγματευτικό χαρτί εναντίον της κας Μέρκελ (αυτό μπορούσε να το κάνει χωρίς δημοψήφισμα απειλώντας με ένα δικό του όχι εντός της Συνόδου) αλλά στο εσωτερικό της χώρας. Αρχικά, ως διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στους βουλευτές του, στους οποίους ουσιαστικά λέει: "Ξαναστηρίξτε με, αγνοώντας την λαϊκή κατακραυγή, μιας και έχω εξασφαλίσει το δικαίωμα στον λαό να μιλήσει μόνος του σε δυο-τρεις μήνες." Και τότε, όταν θα έρθει η ώρα του δημοψηφίσματος, ο κ. Παπανδρέου θα πει σε εμάς τους πολίτες: "Είτε λέτε ναι στην Συμφωνία που σας έφερα είτε επιλέγετε μια Ελλάδα εκτός Ευρώπης."

Τα ψέμματα όμως έχουν πάντα ένα τέλος.

Κύριε Παπανδρέου, σφάλατε κατ' εξακολούθηση σε όλη την διάρκεια της Κρίσης.

• Αποδεχθήκατε μια δανειακή συμφωνία, τον Μάη του 2010, που κανείς σώφρων δεν θα αποδεχόταν, παρουσιάζοντάς την μάλιστα ως την μοναδική εναλλακτική της καταστροφής.
• Προσθέσατε, όπως ο Macbeth, το ένα εγκληματικό λάθος στο άλλο και, κάθε φορά, το παρουσιάζατε ως 'λύση', 'επιτυχία', 'ελπίδα' την ώρα που η βάθαινε τόσο η εθνική όσο και η προσωπική σας τραγωδία
• Τώρα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να παρατείνετε την παραμονή σας στην πρωθυπουργία, δεν διστάζετε να διακινδυνεύσετε την ευρωπαϊκή θέση της χώρας, θέτοντας τον ελληνικό λαό προ του διλήμματος: Είτε ψηφίζεις 'ναι' στο δημοψήφισμα είτε εγκαταλείπουμε την Ευρώπη.

Φτάνει πια. Αρκετή ζημιά κάνατε. Ήρθε η ώρα της παραίτησης όσο υπάρχει ακόμα καιρός. Καιρός να μην προστεθεί στις επιπτώσεις των δικών σας αποτυχιών, πέραν της οικονομικής κατάρρευσης, και η απομάκρυνση της χώρας από την Ευρώπη.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Οι λόγοι που η Ελλάδα, δια στόματος πρωθυπουργού, έπρεπε να έχει ασκήσει βέτο στην τελευταία 'Συμφωνία'

Τρεις ήταν οι άξονές της: (1) Ελληνικό χρέος, (2) Χρηματοδότηση Ιταλίας-Ισπανίας μέσω ενός ενισχυμένου EFSF, (3) Επανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ας δούμε γιατί η Συμφωνία στην οποία κατέληξαν ήταν απαράδεκτη και ως προς τους τρεις αυτούς άξονες.

(1) Ελληνικό χρέος

Το μεγάλο σφάλμα της ΕΕ είναι η επιμονή της να μην χαρακτηριστεί ως 'πιστωτικό γεγονός' το κούρεμα των προ του Μαΐου 2010 ομολόγων. Το σκεπτικό είναι ότι ένα τέτοιο 'γεγονός' θα πυροδοτήσει τα ασφάλιστρα CDS με αποτέλεσμα (α) να κερδίσουν οι κερδοσκόποι που τα αγόρασαν, και (β) να χάσουν κι άλλα οι τράπεζες που τα εξέδωσαν. Ανοησίες! Οι κερδοσκόποι έχουν πιο πολλά να κερδίσουν αν δεν πυροδοτηθούν τα CDS. Από την περασμένη εβδομάδα, hedge  funds αγοράζουν σωρηδόν ελληνικά ομόλογα (με έκπτωση 60% από την ονομαστική τους αξία) τα οποία λήγουν τα επόμενα δύο χρόνια. Γιατί; Επειδή η Συμφωνία επιμένει ότι το κούρεμα είναι εθελοντικό (ώστε να μη  αποτελεί 'πιστωτικό γεγονός'). Τα hedge funds αυτά αγοράζουν με σκοπό να απαιτήσουν να πληρωθούν και την τελευταία δεκάρα απειλώντας ότι, διαφορετικά, θα προσφύγουν στην ISDA (την επιτροπή στην Ελβετία που αποφασίζει πότε έγινε 'πιστωτικό γεγονός') η οποία, θέλοντας και μη, θα αναγκαστεί να πυροδοτήσει τα CDS. Αν τους "βγει", θα έχουν αποδόσεις πάνω από 120%. Ποιος είπε λοιπόν ότι η πυροδότηση των CDS ωφελεί τους κερδοσκόπους; Το αντίθετο συμβαίνει. Αν η ΕΕ απεμπολούσε την φοβία για την πυροδότηση των CDS, θα επέλεγε ένα υποχρεωτικό κούρεμα της τάξης του 80%, θα επέτρεπε στις τράπεζες που έχουν αγοράσει CDS να επωφεληθούν από την ασφάλεια που αυτά τους παρέχουν, τα hedge  funds θα έχαναν τα στοιχήματά τους και, το πιο σημαντικό, δεν θα ζητούσαν οι ευρωπαίοι από την Ελλάδα €30 δισ σε δωράκια για τους τραπεζίτες ώστε οι τελευταίοι να αποδεχθούν να προσποιούνται ότι το κούρεμα του 50% θα είναι εθελοντικό.

Συνεπώς, το ελάχιστο που έπρεπε να απαιτήσει ο κ. Παπανδρέου στις Βρυξέλλες ήταν η υποχρεωτικότητα του κουρέματος, η μεγαλύτερη έκτασή του (τουλάχιστον 70%), η πυροδότηση των CDS, και η συμμετοχή στο κούρεμα και των ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ. Επί πλέον, έπρεπε να μπει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης η παράλληλη ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας με επενδυτικό πρόγραμμα της τάξης του 10% του ΑΕΠ της χώρας. Γιατί αν η Ευρώπη ενδιαφέρεται πραγματικά για το ποσοστό χρέους μας το έτος 2020 θα πρέπει όχι μόνο να ελαφρύνει τον αριθμητή του κλάσματος (το χρέος) αλλά και να ενισχύσει τον παρονομαστή του (το ΑΕΠ).

(2) Χρηματοδότηση Ιταλίας-Ισπανίας μέσω ενός ενισχυμένου EFSF

Δώστε βάση σε τι συμφωνήσαμε ως προς αυτό το ακανθώδες ζήτημα, από το οποίο βέβαια εξαρτώνται όλα τα της χώρας μας σενάρια (καθώς τα πάντα είναι στον αέρα, ως προς την Ελλάδα, ενόσω Ιταλία και Ισπανία καταρρέουν): Συμφωνήσαμε να προσπαθήσουμε να καλύψουμε μια τρύπα των €3000 δισ με ένα ποσό των €250 δισ (τόσα έχουν απομείνει στα ταμεία του EFSF μετά από τα πακέτα διάσωσης Ιρλανδίας και Πορτογαλίας). Πως γίνεται αυτό; Αποφασίσαμε, λέει, το EFSF να δανειστεί από ιδιώτες €5 για κάθε €1 που διαθέτει. Έτσι, τα €250 δισ για γίνουν πάνω από €1000 δισ. Και επειδή αυτά δεν φτάνουν για να καλυφθεί η τρύπα των €3000 δισ που είναι το χρέος της Ιταλίας και της Ισπανίας, συμφωνήσαμε ότι, αντί να τους δανείζει το EFSF (όπως κάνει στην Ιρλανδία, ή όπως η τρόικα δάνεισε εμάς), θα κάνουμε το εξής πανέξυπνο: Θα βάλουμε τους ιδιώτες να δανείζουν τις δύο αυτές χώρες και το EFSF θα τους ασφαλίζει σε περίπτωση έως και 20% κουρέματος. Τέλειο;

Κοιτάξτε τώρα να δείτε πόσο γελοία είναι όλα αυτά. Πρώτον, το EFSF ουσιαστικά θα εκδίδει ασφαλιστήρια τύπου CDS για να ασφαλίζει τους νέους ομολογιούχους της Ιταλίας και της Ισπανίας. Ποιοι θα το κάνουν αυτό; Οι ίδιοι οι ευρωπαίοι που μόλις τώρα επέβαλαν στους ομολογιούχους του ελληνικού χρέους 'εθελοντικό' κούρεμα 50% στερώντας τους παράλληλα το δικαίωμα να εξαργυρώσουν τα ασφάλιστρα CDS που είχαν αγοράσει! Γιατί να πιστέψουν το EFSF οι ιδιώτες που σκέφτονται να αγοράσουν Ιταλικά ομόλογα ότι η Ευρώπη δεν θα τους την φέρει, σε μια δύσκολη στιγμή, όπως συνέβη με τους κατόχους των CDS επί των ελληνικών ομολόγων; Δεύτερον, η Ευρώπη ουσιαστικά ζητά από τους ιδιώτες να την δανείσουν δύο φορές. Μία φορά να δανείσουν το EFSF, ώστε αυτό να εκδώσει ασφαλιστήρια για τα Ιταλο-ισπανικά ομόλογα. Και μια δεύτερη φορά αγοράζοντας αυτά τα Ιταλο-ισπανικά ομόλογα! Τρίτον, και φαρμακερότερον: Από τα €250 δισ εναπομείναντα διαθέσιμα του EFSF, στην βάση των οποίων θα αποζητηθούν δανεικά από τους ιδιώτες για να ασφαλιστούν τα Ιταλο-ισπανικά ομόλογα, ποιες χώρες νομίζετε ότι τα έχουν εγγυηθεί ως επί το πλείστον (αυτά τα €250 δισ); Θα με πιστέψετε αν σας απαντήσω ότι τα εγγυώνται η... Ιταλία και η Ισπανία; Στο λόγο της τιμής μου. Αυτή είναι η λύση που ενέκριναν οι ηγέτες μας την περασμένη εβδομάδα ως προς Ιταλία και Ισπανία. Να τους χαιρόμαστε.

(3) Επανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών

Αυτός είναι ο άξονας όπου η διαπλοκή υπερτερεί της ανοησίας. Η 'λύση' που προκρίθηκε παρουσιάζεται μεν ως επανακεφαλαιοποίηση αλλά στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από άλλο ένα φύλο συκής ώστε να μην γίνει επανακεφαλαιοποίηση. Οι τραπεζίτες, εάν τους αφήσεις να προχωρήσουν κατά το δοκούν, δεν έχουν κανένα σκοπό να λάβουν κεφάλαια από το ευρωπαϊκό δημόσιο. Δεν χρειάζεται! Έλαβαν το πράσινο φως να τραβήξουν το ζήτημα για έναν ολόκληρο χρόνο χωρίς να κάνουν τίποτα το ουσιαστικό. Κι αν κάνουν κάτι, εις βάρος της πραγματικής οικονομίας θα είναι. Γιατί; Επειδή ο όρος που τους επιβάλλεται είναι να φτάσει στο 9% το ποσοστό κεφαλαίων (ως προς τα ανοίγματά τους). Αντί λοιπόν να δεχθούν κεφάλαια από το EFSF (με αντάλλαγμα μετοχές που θα περάσουν στο ευρωπαϊκό δημόσιο) ώστε να πάψουν να λειτουργούν ως ζόμπι, θα προτιμήσουν να μειώσουν τα ανοίγματά τους - θα δανείζουν ακόμα λιγότερο τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ακριβώς αυτό που χρειάζεται η ευρωπαϊκή οικονομία!

Από τα παραπάνω είναι υπεράνω οποιασδήποτε αμφισβήτησης το συμπέρασμα ότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας είχε ιερή υποχρέωση να πει όχι σε αυτήν τη 'Συμφωνία' στις Βρυξέλλες, εξηγώντας στους εταίρους μας (βλ. τους παραπάνω λόγους) γιατί όποιος αγαπά την Ευρώπη δεν μπορεί να συνυπογράφει αυτές τις ανοησίες. Όχι να πει 'ναι' εκεί και πετάξει το μπαλάκι σε έναν διχασμένο και θυμωμένο λαό στον οποίο θα πουν ότι ένα 'όχι' σημαίνει έξοδο από την Ευρώπη.