Το κομματικό σύστημα σε κρίσιμη καμπή...

Ανάλυση του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ
http://www.publicissue.gr/1537/

Ένα χρόνο μετά την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, και έξι μήνες μετά την υιοθέτηση του Μνημονίου, η εκλογική του βάση, αλλά και η εικόνα του Γ.Παπανδρέου εμφανίζουν ευδιάκριτες ρωγμές. Στη μηνιαία εκτίμηση της Public Issue καταγράφεται το χαμηλότερο ποσοστό εκλογικής επιρροής του κυβερνώντος κόμματος στο μετεκλογικό δωδεκάμηνο (42,5%) και η συγκριτικά μικρότερη διαφορά του από τη ΝΔ (14,5 μονάδες). Αν και η «ψαλίδα», σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα συρρικνώνεται σημαντικά, κατά 2,5 εκατοστιαίες μονάδες, εντούτοις παραμένει για το κυβερνών κόμμα σε ασφαλή επίπεδα και, εξίσου σημαντικό, σε επίπεδα υψηλότερα από εκείνα των τελευταίων βουλευτικών εκλογών (10,4%).
Παράλληλα, για πρώτη φορά, μετά από δύο χρόνια, η πρωθυπουργική δημοτικότητα εμφανίζεται και πάλι ελαφρώς ελλειμματική (με θετικές κρίσεις μόνον 47%, έναντι 49% αρνητικών). Το μέγεθος της συντελεσθείσας μεταβολής στους 12 μήνες, μπορεί να...
 γίνει κατανοητό από δύο επισημάνσεις: 1) στην πρώτη μετεκλογική μέτρηση του Βαρομέτρου, η δημοτικότητα του πρωθυπουργού είχε καταγραφεί στο 82%, ενώ οι αρνητικές κρίσεις για το πρόσωπό του προσέγγιζαν μόλις το 16%. 2) Η δημοτικότητα του προκατόχου του Κ.Καραμανλή, καταγράφηκε τον τελευταίο μήνα της θητείας του σε 46%.
Η μηνιαία άνοδος της Νέας Δημοκρατίας (28%, +1%) δεν μπορεί να θεωρηθεί εντυπωσιακή. Παραμένει ακόμη υποδεέστερη της εκλογικής της επιρροής (33,5% στις Β2009), και έχει καλύψει μόνον το 1/2 των απωλειών της, που προκλήθηκαν (μετεκλογικά) από την απώλεια της εξουσίας, την εκλογική συντριβή και την εσωκομματική ρήξη που την ακολούθησε. Κατά, συνέπεια, ενώ οι εκλογές «δεύτερης τάξης», όπως οι δημοτικές, αποτελούν κατά κανόνα ευνοϊκό γήπεδο για την εκάστοτε αντιπολίτευση και «πολιτικό Γολγοθά» για την εκάστοτε κυβέρνηση, η εκλογική αναμέτρηση του προσεχούς Νοεμβρίου δεν αποκλείεται να αποτελέσει εξαίρεση.
Ενώ η εκλογική επιρροή του ΛΑΟΣ παραμένει καθηλωμένη (5,5%), από την κάμψη του ΠΑΣΟΚ συνεχίζει να ενισχύεται το ΚΚΕ (11%), το οποίο, επιπλέον, με ποσοστό 21% διεκδικεί εκ νέου από τη ΝΔ (22%) και την πρωτοκαθεδρία στο δείκτη «καλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης». Στον αντίποδα της αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ παρά την εσωστρέφεια και την έλλειψη ενότητας που επιδεικνύει, φαίνεται να διατηρεί ένα σημαντικό τμήμα του κοινωνικού του ποσοστού (4,5%), ενώ η δύναμη των Οικολόγων παραμένει αμετάβλητη (2,5%), αλλά κάτω από το εκλογικό κατώφλι. Τέλος, η απήχηση της νεοσύστατης Δημοκρατικής Ανανέωσης, που στην πρώτη εμφάνισή της τον περασμένο Ιούλιο κατέγραψε ποσοστό 3,5%, δείχνει σήμερα να συμπιέζεται (1,5%)
Ένα μήνα πριν την εκλογική δοκιμασία του Νοεμβρίου διαμορφώνεται μια εικόνα επιφανειακής (έστω εκλογικής) σταθεροποίησης του κομματικού συστήματος, που συνοδεύεται όμως από εντονότατες τάσεις περαιτέρω αποδιάρθρωσής του. Είναι οφθαλμοφανές, ότι οι αντικομματικές διαθέσεις των πολιτών εντείνονται, η δημοτικότητα των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών αρχηγών πέφτει (εξαίρεση αποτελεί η κ.Παπαρήγα), η τάση αποπολιτικοποίησης συνεχίζεται αμείωτη, ενώ η τάση εξόδου από το εκλογικό σώμα δείχνει σταθερή, με το 1/3 των εκλογέων (33%) να επιμένουν (σε περίπτωση βουλευτικών εκλογών) στην πρόθεση αποχής.
Υπό αυτά τα δεδομένα, τι συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί αναφορικά με την προσεχή εκλογική αναμέτρηση της 7ης Νοεμβρίου; Για αρκετούς λόγους, ο εκλογικός συσχετισμός που αποτυπώνεται σήμερα στο Βαρόμετρο, σε καμία περίπτωση δεν προεξοφλεί ευθύγραμμα, ή σχηματικά το αποτέλεσμα των εκλογών του Νοεμβρίου, λόγω της σημασίας των προσώπων. Αποτελεί ωστόσο μια ισχυρή ένδειξη για το «πολιτικό υπέδαφος», πάνω στο οποίο θα διεξαχθούν. Γιατί όμως ισχυρή; Οι Περιφερειακές εκλογές, αποτελούν για τα ελληνικά δεδομένα μια νέου τύπου εκλογική αναμέτρηση, για τις οποίες δεν διαθέτουμε προηγούμενη ιστορική εμπειρία εκλογικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, το πλέον πιθανό είναι ότι θα λειτουργήσουν και αυτές, όπως λειτούργησαν αποδεδειγμένα και οι Νομαρχιακές, ως «οιονεί Βουλευτικές». Μάλιστα, η έκταση της χωρικής μονάδας (περιφέρεια, αντί για νομός) καθιστά -τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο- την επιβίωση των κομματικών ταυτίσεων ευχερέστερη.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (10/10/2010)