Σοκ και δέος στα ελληνικά ΜΜΕ από την λιτότητα στην Ιρλανδία

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου


Σοκαρισμένα τα ελληνικά ΜΜΕ παρακολουθούν την εκπόνηση ενός συμπληρωματικού προγράμματος λιτότητας που επιχειρεί να συμπεριλάβει στο νέο προϋπολογισμό η απερχόμενη κυβέρνηση της Ιρλανδίας. Δέος καταλαμβάνει την ελληνική κοινή γνώμη από τα δεινά που προαλείφονται για τον ιρλανδικό λαό, ο οποίος απειλείται με φτωχοποίηση, μικρότερη συγκριτικά  από τον ελληνικό, αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι πρέπει όλοι μας να ευαισθητοποιηθούμε, έστω και σοκαρισμένοι και να βοηθήσουμε, με τον τρόπο που μόνο εμείς γνωρίζουμε, τους Ιρλανδούς να κατανοήσουν ότι είναι προς το συμφέρον τους να επιδείξουν καρτερία και κατανόηση. 

Θα πρέπει, μάλιστα, να πειστούν τα ανεύθυνα ΜΜΕ αυτής της χώρας να υποστηρίξουν την παρούσα κυβέρνηση στο νησί, όπως ακριβώς με ιδιαίτερη ευθύνη πράττουν τα ελληνικά, υποστηρίζοντας τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες απορρύθμισης των πάντων.

Ο «πόνος» των ελληνικών ΜΜΕ για το δράμα  του ιρλανδικού λαού δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως εκδήλωση που αποσκοπεί στην διασκέδαση των όρων του νέου μνημονίου που καλείται η κυβέρνηση με την συνδρομή τους, ασφαλώς, να επιβάλλει με όσο πιο ευχάριστο τρόπο γίνεται. Είναι ένα ξέσπασμα ειλικρίνειας και μία μορφή αυτοκριτικής. Οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ της Ελλάδας και οι υπάλληλοί τους δημοσιογράφοι, μέσω του.......... «σοκ» που μεταφέρουν στην κοινή γνώμη για την περιπέτεια των Ιρλανδών, επιχειρούν να μας θυμίσουν ότι θα έπρεπε τέτοιοι τίτλοι να συνοδεύουν τα ρεπορτάζ τους κάθε φορά που η κυβέρνηση υπογράφει κι ένα νέο μνημόνιο με την τρόικα. Θέλουν, με άλλα λόγια, να μας ζητήσουν συγνώμη που δεν σοκαρίστηκαν στην δική μας περίπτωση όταν έπρεπε και που δεν «επικαιροποιούν» το δέος τους όταν διαπιστώνουν ότι η κυβέρνηση σε καμία εκτίμησή της δεν έπεσε μέσα και ούτε μια στιγμή δεν είπε την αλήθεια στον ελληνικό λαό. Με αυτήν την έννοια γίνεται δεκτή η αυτοκριτική τους και ας τους αφήσουμε να συνεχίσουν να σοκάρονται με αυτά που συμβαίνουν μακριά φυσικά από τον … ποπό μας. Εμάς δεν μας σοκάρει πλέον τίποτα. Στην αρχή κάπως σοκαριστήκαμε από το κοινωνικό όνειδος στην χώρα μας, που είναι ο διαπλεκόμενος Τύπος και οι τηλεοπτικοί δίαυλοι, αλλά πλέον το ξεπεράσαμε, καθώς το «αίμα» κυλάει έξω από αυτά τα κανάλια ενημέρωσης.

Καλός φίλος, σύμβουλος της κυβέρνησης, με ρώτησε, μάλλον ρητορικά, χθες:
«πιστεύεις αλήθεια ότι μπορεί να προχωρήσουμε, δίχως να χυθεί αίμα;» Εννοώντας,  αν πιστεύω ότι μπορεί να γίνουν αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στον ευρύτερο δημόσιο τομέα χωρίς να συνοδευτούν από απολύσεις. Του απάντησα με τα λόγια του Ελύτη «έχει τη μέση της και η άκρη-άκρη». Ο φίλος μου γνώριζε την αρνητική στάση μου στις σχέσεις που διαμορφώθηκαν κατά την μεταπολίτευση μεταξύ δημοσιοϋπαλληλίας και πολιτικής τάξης. Ήξερε την απέχθεια μου προς το πελατειακό κράτος και ότι πάντα θεωρούσα την διόγκωση του δημοσίου ως κατάρα για την οικονομία και την κοινωνία. Ήξερε ότι η κουλτούρα της «μονιμότητας» μου προκαλούσε αλλεργία και έτσι μάλλον εξηγείται η «προβοκατόρικη» ερώτηση του.

Ναι, πιστεύω ότι δεν πρέπει να «χυθεί αίμα». Η αιμοβόρικη discourse, αντανακλά τον λόγο του πλέον κυνικού νεοφιλελευθερισμού ή αποτελεί έκφραση λανθάνοντος φασισμού και ψυχολογική εκδήλωση συμπλέγματος. Δεν είναι τρόπος σκέψης αυτός στις Δημοκρατίες.  Μα εδώ μιλάμε για πελάτες του καθεστώτος, στην πλειονότητα τους. Μα εδώ συζητάμε γι’ αυτούς που είχαν κάνει σύνθημα τους την φράση: «το κράτος κάνει ότι μας πληρώνει και εμείς κάνουμε ότι δουλεύουμε»!

Το ξέρω, αλλά το ζήτημα τώρα δεν είναι να τιμωρήσεις συμπεριφορές, αλλά να διορθώσεις δομές που καλλιέργησαν αυτές και άλλες πολύ χειρότερες στάσεις και πεποιθήσεις δημοσίων υπαλλήλων.  Όποιος εστιάζει στις συμπεριφορές, δυστυχώς δεν καταλαβαίνει ή δεν θέλει να καταλάβει τίποτε από πολιτική. Η πολιτική κατασκευάζει το πλαίσιο εξουσιαστικών σχέσεων εντός του οποίου εκδηλώνονται επιμέρους συμπεριφορές. Οι Έλληνες δημόσιοι υπάλληλοι είναι αυτό που είναι, διότι το καθεστώς, που τώρα εμφανίζεται να θέλει να τους τιμωρήσει, τους οδήγησε με τον καιρό να γίνουν αυτό που προβάλλονται ως γενική εικόνα να είναι.

Η αλήθεια είναι ότι ο τελευταίος που θα ήθελε να «χυθεί αίμα» είναι η κυβέρνηση. Και αυτό είναι φαντάζομαι κατανοητό σε όλους σας και ισχύει για κάθε κυβέρνηση του δικομματισμού. Έτσι η παρούσα κυβέρνηση, μην μπορώντας να ξεφύγει από τη γραμμή του μνημονίου που η ίδια χάραξε, θα καταφύγει σε εκλογές, ώστε να προβούν άλλοι στην ανθρωποθυσία. Συναινετικά και νομιμοποιημένα, με ουδέτερο μάλιστα, τεχνοκρατικό προφίλ. Στο μεταξύ γίνονται περιορισμένες εκκαθαρίσεις στο πλαίσιο της δικομματικής αντιπαλότητας. Η πολιτική τάξη, με άλλα λόγια είναι έτοιμη να θυσιάσει ένα μέρος του δυναμικού υποστήριξής της στον δημόσιο τομέα, για να σωθεί η ίδια. Τελικά όλες οι «θυσίες», είναι εκδήλωση βαρβαρότητας, αυτών που δεν υπήρξαν ποτέ κοινωνοί του δημοκρατικού πολιτισμού. Των τζαμπαζήδων της  δημοκρατίας και των πραματευτών της ιδιοτέλειας, που την βάπτισαν κοινωνική δικαιοσύνη μέσω των κομματικών μηχανισμών και των ηγετικών παρεών.

Το πρόβλημα στην δημόσια σφαίρα είναι σύνθετο και δεν σχετίζεται αναγκαστικά με τον υπερπληθυσμό των υπαλλήλων. Το δημόσιο, σε σημαντικό βαθμό, δεν κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει την ανάπτυξη της χώρας, αλλά αποκλειστικά το πελατειακό κράτος. Ποτέ κανείς δεν ασχολήθηκε στα  σοβαρά με την ισορροπία μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, η οποία είναι δυναμικό φαινόμενο και οφείλει να μεταβάλλεται σύμφωνα με την κοινωνική συγκυρία και τις οικονομικές προοπτικές. Θέλει σχεδιασμό και στρατηγική το πράγμα, αλλά άντε εξήγησέ το στους αμοραλιστές αυτής της κυβέρνησης και των προηγούμενων. Αν άκουγες σήμερα τον πρωθυπουργό θα νόμιζες ότι είναι μέλος της ομάδας της τρόικας που μόλις τώρα πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα και κατάλαβε τι συμβαίνει στην δημόσια διοίκηση. Όπως δεν ήξερε για την οικονομία, έτσι δεν ήξερε και για την πελατειακή παθογένεια του δημοσίου. Όλα τώρα τα μαθαίνει αυτός ο άνθρωπος! Την επόμενη φορά που θα ψηφίσουμε, ας φροντίσουμε τουλάχιστον να αναδειχθεί κάποιος που δεν έχει απλώς τουριστική σχέση με την χώρα.

Όσο υπάρχει το μνημόνιο και η διακυβέρνηση ασκείται από την τρόικα, ουδεμία ολοκληρωμένη στρατηγική μπορεί να εκπονηθεί, αν θέλετε να μιλήσουμε σοβαρά. Εάν και εφόσον απαλλαγούμε από την διακυβέρνηση τρίτων και επανακτήσουμε την αυτό- διακυβέρνησή μας, τότε το πρώτιστο μέλημα θα πρέπει να είναι η εκπόνηση τέτοιας στρατηγικής που θα συμπεριλαμβάνει ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Η πρόκληση είναι εντός μίας τετραετίας και δίχως να απολυθεί κανείς, να μεταρρυθμιστεί εκ βάθρων ολόκληρο το σύστημα της δημόσιας διοίκησης, ώστε να γίνει πηγή ανάπτυξης, ενισχύοντας στο επίπεδο της έρευνας, των υποδομών και της δικτύωσης, τον ιδιωτικό τομέα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία προϋπόθεση ώστε ο ιδιωτικός τομέας να καταστεί μοχλός ανάπτυξης. Οι λόγοι είναι πολλοί και σχετίζονται τόσο με τη  φύση των επενδυτικών κεφαλαίων, όσο και με την παραγωγική διάρθρωση της χώρας. Αυτό δεν μοιάζει να το γνωρίζουν ο κ. Παπανδρέου και το ΔΝΤ και απ’ ότι παρατηρώ είναι έξω από την ατζέντα τους. Την ώθηση στον ιδιωτικό τομέα, την κατεύθυνση και την σχετική υποστήριξη μπορεί να την παράσχει μόνον ο δημόσιος τομέας. Αυτό δεν σημαίνει ότι το κράτος θα πρέπει να γίνει επιχειρηματίας. Το αντίθετο. Ο δημόσιος τομέας για να λειτουργήσει στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί, όχι απλώς από τα κόμματα, αλλά σε μεγάλο βαθμό και από την κυβέρνηση, εσωτερικεύοντας «ιδιωτικό μάνατζμεντ».

Ξέρω ότι αυτά ακούγονται κινέζικα σε πολλούς, αλλά ακόμα και στην Κίνα προς τα εκεί κινούνται. Ας μη μιλήσουμε για την Βραζιλία, διότι το παράδειγμα αυτό θα έπρεπε να κάνει σύσσωμο το ΠΑΣΟΚ να ντρέπεται που υπάρχει σήμερα. Ο δημόσιος τομέας αν απεγκλωβιστεί από τον κρατισμό και τον κομματισμό, μπορεί να αξιοποιήσει καλύτερα την ιδιωτική πρωτοβουλία και να υπερασπιστεί την κοινωνία σε αρμονία με τα δημόσια οικονομικά εντός του σύγχρονου καπιταλισμού. Αυτό, όμως, θα απαιτούσε απόλυτη αναδιοργάνωση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα και περιορισμό των νταβάδων στην ιδιωτική σφαίρα. Απαιτούνται δηλαδή εξωφρενικά πράγματα γι’ αυτούς που σοκάρονται από τα μέτρα λιτότητας στην Ιρλανδία!