Σκέψεις για 37 χρόνια «Δημοκρατίας»

 Γράφει ο Θάνος Δημάδης

37 χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στον τόπο μας και η επέτειος αυτή μάλλον πρέπει να μας λυπεί παρά να μας χαροποιεί. 'Η έστω να μας προβληματίζει. Γιατί ούτε ικανοποιημένοι μπορούμε να είμαστε από την ποιότητα αυτής της Δημοκρατίας, έτσι όπως λειτουργεί τις τελευταίες δεκαετίες, ούτε δυστυχώς αισιόδοξοι για το μέλλον ότι ίσως κάτι μπορεί να αλλάξει. 

Γιατί αν από κάτι πάσχει η Ελλάδα δεν είναι ούτε από δημοκρατικές διαδικασίες, ούτε από  δημόσιες διαβουλεύσεις, ούτε από κεκτημένα δημοκρατικά δικαιώματα. Αλλού εστιάζεται το έλλειμμα Δημοκρατίας στη χώρα μας, τρεις και πλέον δεκαετίες μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου και την πτώση της δικτατορίας. Σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι αναγκαία μία δημοκρατική αφύπνιση, όπως αυτή που συνέβη πριν 37 χρόνια υπό διαφορετικούς όρους και υπό άλλες συνθήκες. Και εδώ οι απλές, κοινότυπες διαπιστώσεις και μόνο δεν αρκούν. Δεν είναι αυτές που απαντούν στο θεμελιώδες ερώτημα για το τι Δημοκρατία θέλουμε. Ούτε φυσικά προσθέτουν κάτι σε όσα ήδη όλοι μας ξέρουμε, βιώνουμε καθημερινά και έχουμε πλέον σιχαθεί. Τη Δημοκρατία του «βολέματος», της αναξιοκρατίας, της ανισότητας, των χαμένων ευκαιριών για .......όσους πολίτες δεν είχαν την τύχη να θεωρούνται ευνοημένοι του «συστήματος» της Μεταπολίτευσης.

Κουραστήκαμε πραγματικά να ακούμε από τους πολιτικούς μας το γνωστό μοτίβο για «την Μεταπολίτευση που έκλεισε τον κύκλο της» και για το πολιτικό σύστημα «που πρέπει να ανακτήσει τη χαμένη του αξιοπιστία». Ωραία λόγια, συγκινησιακές εκφράσεις που ταιριάζουν σε πολιτικούς λόγους κομματικών ακροατηρίων, αλλά από ουσία μηδέν. Γιατί, την πραγματική ουσία των όσων ζητούμε, ποθούμε και ονειρευόμαστε δεν την έχουμε βρει ακόμα ούτε ως κοινωνία ούτε ως μεμονωμένοι πολίτες. Οχυρωμένοι πίσω από την ευκολία της παθητικής αποχής αρεσκόμαστε να κατηγορούμε συλλήβδην ένα πολιτικό σύστημα που, ναι πράγματι, έχει φθάσει στα όρια του, αλλά από την άλλη αρνούμαστε να αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες. Γιατί ένα λουλούδι και ένα στεφάνι προς τιμήν των όσων έπεσαν στη μάχη του Πολυτεχνείου για την πραγματική Δημοκρατία- όχι το σημερινό κακέκτυπο υποκατάστατό της- είναι πολύ λίγο. Λίγο για όσους θέλουν να νιώθουν ήσυχη τη  συνείδησή τους τα βράδια απέναντι στους εαυτούς τους, τα παιδιά τους και κυρίως την ιστορία.

Το τέλμα που βιώνουμε σήμερα δεν είναι μονοδιάστατο. Δεν είναι απλά τέλμα Δημοκρατίας ή ιδεολογιών. Είναι τέλμα βαθιά υπαρξιακό. Ένας λαός που έχει ξεχάσει από πού έρχεται, που βρίσκεται και που θέλει να πάει είναι λαός καταδικασμένος στα ισόβια δεσμά της λήθης και της ανελευθερίας. Τόσα χρόνια εκτός από το μέτρο, χάσαμε και την πυξίδα μας. Και σήμερα οι νέες γενιές βλέπουν το τρένο της ιστορίας να περνάει από μπροστά τους και το κοιτούν ανήμπορες να κάνουν την παραμικρή κίνηση, να τρέξουν πίσω του και να το πιάσουν. Γίναμε ένας λαός μαστουρωμένος από τα ναρκωτικά του πελατειακού συστήματος και της εξασφάλισης ενός σίγουρου αλλά δυστυχώς εφήμερου μέλλοντος, όπως έρχονται, σήμερα, να αποδείξουν οι εξελίξεις στη χώρα μας. Από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα δανειζόμασταν με ξένα χρήματα το μέλλον μας. Και οι δανειστές μας δεν ήταν κάποιο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή οι Μεγάλες Δυνάμεις. Ήταν εκείνοι στους οποίους ο λαός ανέθεσε να είναι οι εκφραστές της Δημοκρατίας μας, το πολιτικό μας σύστημα το οποίο ζητούμε να αλλάξει αλλά ξεχνώντας ένα πράγμα. Ότι για να αλλάξει πρέπει πρώτα να αλλάξουμε εμείς. Και ακόμα αναρωτιόμαστε τον τρόπο. Αλήθεια είναι ότι η κρίση στην Ελλάδα μάς ξύπνησε. Μάς έβγαλε από τον κόσμο της επίπλαστης ευφορίας, της οφθαλμαπάτης ότι το σύστημα που όλοι μαζί, πολιτικοί και πολίτες, εκθρέψαμε όλο αυτά τα χρόνια σφύζει από δήθεν δημοκρατία, αντιπροσωπευτικές διαδικασίες και δικαιώματα. Όλα αυτά κατέρρευσαν όταν το ίδιο το σύστημα έπαψε να λειτουργεί γιατί έπαψε να μας εξυπηρετεί και είδε ο καθένας από εμάς τις αυταπάτες που του είχαν καλλιεργηθεί.

Όταν συνειδητοποιεί κάποιος την πραγματικότητα γύρω του υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιδράσει. Ένας από αυτούς είναι και να μην αντιδράσει καθόλου. Και αυτό είναι ίσως το πιο καταστροφικό και ίσως μοιρολατρικό σενάριο. Είναι το σενάριο που βιώνουμε σήμερα. Δεν είναι μόνο η αποχή που καταγράφηκε στην πρόσφατες εκλογές. Αυτή αν το θέλετε μπορεί να ήταν μία δικαιολογημένη στάση οργής και αγανάκτησης του εκλογικού σώματος. Είναι κυρίως η αίσθηση που σου αφήνουν οι συζητήσεις σου με τον κόσμο. Μία αίσθηση μαζικής και ατομικής παραίτησης του καθενός. Στη σημερινή Ελλάδα της οικονομικής χρεοκοπίας έρχεται να προστεθεί ακόμα μία «βαριά χρεοκοπία». Αυτή των συλλογικών οραμάτων, των ελπίδων και των προσδοκιών της κοινωνίας μας. Και δυστυχώς αυτή τη χρεοκοπία είναι αργά, πλέον, να την αποτρέψουμε. Μπορούμε τουλάχιστον, όμως, να την αναστρέψουμε. Αλλά αυτό δε μπορεί να γίνει ούτε με αγωνιστική συνθηματολογία, ευχολόγια ή προσπάθειες επιμερισμού ευθυνών. Ξέρουμε ότι το πολιτικό μας σύστημα δεν τραβάει άλλο. Είναι ελάχιστες πλέον οι προσωπικότητες του πολιτικού μας βίου που έχουν ακόμα τα περιθώρια να εμπνεύσουν και ίσως να κινητοποιήσουν τον κόσμο. Τις λαϊκές μάζες όπως συνηθίζει να λέει η Αλέκα Παπαρήγα. Αυτή τη στιγμή- για να πιαστώ απ’ τη συλλογιστική του ΚΚΕ- χρειάζεται πράγματι μία «λαϊκή εξέγερση». Όχι φυσικά με όπλα. Ούτε πηγαίνοντας έξω από τη Βουλή φωνάζοντας «να καεί, να καεί κτλ». Χρειάζεται δράση, απαιτείται συμμετοχή, είναι αναγκαία η οικοδόμηση μίας νέας κοινωνικής συμμαχίας μεταξύ των πολιτών. Να ξυπνήσουμε από το λήθαργο που έχουμε σπρώξει τους εαυτούς μας. Να βάλουμε τελεία σε κάθε λογής παλαιοκομματικούς πολιτικάντηδες και 37 χρόνια μετά το Πολυτεχνείο να κάνουμε όλοι μαζί τη συλλογική εξέγερση των ιδεών. Όχι των ξεπερασμένων ιδεολογιών μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Να επαναπροσδιορίσουμε τις έννοιες της δημοκρατικής νομιμοποίησης, της πολιτικής και βουλευτικής ασυλίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και του κοινοβουλευτισμού στη χώρα μας.

Το σίγουρο είναι ότι η σημερινή Δημοκρατία έτσι όπως την έφτιαξαν, την έπλασαν και μας την επέβαλαν με την ανοχή τη δική μας, δεν μας κάνει. Ίσως να ήταν συμβατή με το χθες. Με το σήμερα και κυρίως με το αύριο είναι ασύμβατη και ασυμβίβαστη. Τότε η Δημοκρατία ήταν συνώνυμο με το «εμπόριο ελπίδας». Όπου όμως ο έμπορος του κομματικού μας συστήματος αποδείχθηκε σήμερα Μαυραγορίτης πουλώντας στο λαό την ελπίδα υπερκοστολογημένη. Και τελικά υποθηκευμένη πολλαπλώς. Η φετινή επέτειος του Πολυτεχνείου δεν είναι σαν όλες τις άλλες. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να είναι σαν όλες τις άλλες. Όχι. Είναι τώρα η ώρα να κλείσουμε τους ανοιχτούς λογαριασμούς με το παρελθόν μας και την πόρτα στα «φαντάσματά» του που κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Σε αυτή τη νέα αρχή δεν υπάρχουν πόρτες του Πολυτεχνείου για να πέσουν. Υπάρχουν όμως άλλα τείχη που καλούμαστε να διαλύσουμε. Των ψεύτικων μύθων που τόσα χρόνια χτίζαμε. Να ξεριζώσουμε το «συρματόπλεγμα» που είναι γύρω «σε κάθε βλέμμα, γύρω στην καρδιά μας, γύρω στην ελπίδα» και να έρθουμε «πιο κοντά τούτες τις μέρες» όπως τραγουδούσε ο Ξυλούρης. Πόσο ακόμα θα αντέχουμε να έχουμε απέναντί μας μία ιστορία που μας εκδικείται διαρκώς;

AV