Φιμώνουν τις διαφορετικές φωνές...

Απίστευτες καταγγελίες απο τον πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Φωτορεπόρτερ για τον ρόλο των ΜΜΕ...

Οι φωτορεπόρτερ έχουν διαλέξει πλευρά.
Συνέντευξη του προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Φωτορεπόρτερ στην Ειρήνη Κοντογεωργίου.

Ο κομβικός ρόλος των ΜΜΕ στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού είναι προφανής. Σπανίως ωστόσο γίνονται γνωστά τα βρώμικα κόλπα αυτού του παιχνιδιού όπως τα βιώνουν οι ίδιοι οι «εργάτες της ενημέρωσης». Ο Μάριος Λώλος, Πρόεδρος της ΕΦΕ, είναι ένας από αυτούς.

- Σύμφωνα με τους «ρεπόρτερ χωρίς σύνορα», η Ελλάδα κατέλαβε φέτος την 70η θέση στο δείκτη της ελευθερίας του τύπου, από την 35η που κατείχε πέρυσι. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά, σε επίπεδο άσκησης του επαγγέλματος, για τους Έλληνες φωτορεπόρτερ;

Σημαίνει ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα και ειδικά με την τελευταία κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και του μνημονίου, τα παπαγαλάκια των ΜΜΕ - βάζω μέσα σε αυτά τα ηλεκτρονικά μέσα, τα ραδιόφωνα και κάποιες αστικές εφημερίδες- λειτουργούν με τόσο ξεδιάντροπο τρόπο, ώστε στην κυριολεξία να φιμώνουν οποιαδήποτε διαφορετική φωνή. Βέβαια αυτό δεν ξεκίνησε τώρα. Το Δεκέμβρη του 2008, λίγες ώρες μετά τη δολοφονία του Αλεξάνδρου, ο συνάδελφος Κώστας Τσιρώνης παρέδωσε στην εφημερίδα του, τον «Ελεύθερο Τύπο», φωτογραφία άνδρα των ΜΑΤ με προτεταμένο πιστόλι. Ο διευθυντής του, ο Κοτρώτσος, ο οποίος ήθελε να συνδιαλαγεί με τον τότε υπουργό Παυλόπουλο για το πώς θα την δημοσιεύσει και θα την αξιοποιήσει, «τράβηξε πίσω» τη φωτογραφία για...
 τρεις μέρες. Έτσι κάθε εικόνα χάνει την αξία της ως ντοκουμέντο. Αυτό είναι ξεκάθαρη λογοκρισία. Τελικά τη δημοσίευσε σε εσωτερική όμως σελίδα ενώ απέλυσε το συνάδελφο. Αλλά σκέψου και πιο πρόσφατα παραδείγματα: Η πορεία του πολυτεχνείου φέτος πόσο προβλήθηκε από τα ΜΜΕ; Η πορεία για την επέτειο της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου; Αν γινόταν αυτές οι μεγάλες πορείες πέρσι, τα κανάλια θα φώναζαν ότι «καίγεται η Αθήνα». Συμπέρασμα: Δεν πρέπει να βγαίνει προς τα έξω το γεγονός ότι ο κόσμος εξεγείρεται.

- Υπάρχει αντίστοιχο κλίμα κατά τη γνώμη σου και στην Ευρώπη;

Είναι σαφέστατο αυτό. Θέλουν τους λαούς της Ευρώπης υποταγμένους. Θα σου δώσω ένα παράδειγμα. Φωτογράφιζα την πρόσφατη συνέντευξη τύπου της Τρόικα. Όταν τέλειωσαν και σηκώθηκαν να φύγουν προσπαθήσαμε να τραβήξουμε πιο ελεύθερες, μη στημένες φωτογραφίες. Καθώς πλησιάζαμε ακούω τον εκπρόσωπο της Κοσμισιόν Σερβάζ Ντερούς να λέει στον Πολ Τόμσεν του ΔΝΤ: «Ραντεβού στη Λισαβόνα»! Χαιρετήθηκαν και συμφώνησαν ραντεβού! Έχουν προγράψει τις χώρες και την οικονομία τους. Αυτό το άκουσα με τα ίδια μου τα αυτιά, δεν είναι μαρτυρία άλλου. Δεν είναι επομένως τυχαία η καταστολή που υφίστανται οι ρεπόρτερ από την αστυνομία.

- Ένα από τα «πεδία των μαχών», όπου καταγράφονται θύματα από την πλευρά σας είναι και οι πορείες. Σε σημείο που οι γιατροί του ΕΣΥ, οι οποίοι περιέθαλψαν πρόσφατα θύματα αστυνομικής βίας αλλά και ο Ιατρικός Σύλλογος να ζητούν διεξαγωγή ερευνών για τις πρακτικές που ακολουθεί η ΕΛ.ΑΣ. Ποια είναι η θέση, χωροταξική και πολιτική των φωτορεπόρτερ σε αυτές τις «μάχες»; Νομίζω ότι υπήρξαν αλλαγές θέσεων τα τελευταία χρόνια και εννοείται ότι η αλλαγή θέσης λήψης αλλάζει και το περιεχόμενο των εικόνων.

Εδώ και χρόνια φωτογραφίζαμε από τη μεριά των διαδηλωτών, στη λογική ότι κι εμείς είμαστε εργαζόμενοι. Κάποια νύχτα στα καλά καθούμενα, και νομίζω αυτό δεν έγινε τυχαία, μας πήγαν απ’την πλευρά της αστυνομίας. Ξαφνικά ήταν αδύνατον να μείνεις στους διαδηλωτές. Σ’ έδιωχναν ως «αλήτη, ρουφιάνο, δημοσιογράφο». Σιγά σιγά ωστόσο αυτό αμβλύνθηκε. Μεσολάβησαν κάποιες συγκεκριμένες φωτογραφικές στιγμές: Η αποκαλυπτική φωτογραφία π.χ. της Γένοβα που έδειχνε τον μπάτσο να σκοτώνει διαδηλωτή, τραβήχτηκε από επαγγελματία φωτορεπόρτερ. Ακολούθησε η εικόνα του Τσιρώνη που λέγαμε πριν. Μέσα από παρόμοια γεγονότα συνειδητοποίησαν οι πολίτες την πραγματικότητα και άρχισαν να μας δέχονται από την πλευρά των διαδηλωτών. Εκτός κάποιων εξαιρέσεων. Ας αναφέρω ότι πρόσφατα κάποιος, ο οποίος δεν πιστεύω ότι ήταν συνειδητός αντιεξουσιαστής, άρπαξε τη μηχανή συναδέλφου στα Εξάρχεια κι έφυγε τρέχοντας. Κατά τη γνώμη μου ή κλεφτρόνι ήταν ή ασφαλίτης. Αν ήταν πράγματι αντιεξουαστής και θεωρούσε το συνάδελφο ρουφιάνο, θα του έσπαγε τη μηχανή μπροστά του. Ως Ένωση έχουμε ανακοινώσει επίσημα ότι συνεργαζόμαστε με την ομάδα νομικής υπεράσπισης των διαδηλωτών, στους οποίους δίνουμε φωτογραφικό υλικό ως υπερασπιστικό υλικό. Είναι αδιανόητο για μας να βουτάνε έναν πιτσιρικά από το σωρό, να του φοράνε ένα σάκο και να τον συλλαμβάνουν για το περιεχόμενό του. Έχουμε πάρει πολιτική θέση: είμαστε με την πλευρά των εργαζομένων που αντιστέκονται. Έχουμε κι εμείς τα ίδια προβλήματα, δεχόμαστε την ίδια βία. Προχθές έσπασαν το χέρι ενός συναδέλφου, πιο πριν στην Ακρόπολη μας ψέκασαν απειλώντας μας ότι «ξέρουμε ποιοι είστε και θα τα πούμε στις πορείες». Η βία εναντίον μας έχει ενταθεί και στα κανάλια επικρατεί σιγή ιχθύος.

- Η ΕΣΗΕΑ στο άρθρο 3 του κώδικα δεοντολογίας αναφέρει ότι ο δημοσιογράφος θα πρέπει: α. Να υπερασπίζεται σθεναρά το δημοκρατικό πολίτευμα, που διασφαλίζει την ελευθεροτυπία και την απρόσκοπτη άσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος. β. Να αποκρούει και να καταγγέλλει τις εκδηλώσεις κρατικού αυταρχισμού και τις αυθαιρεσίες των ιδιοκτητών των Μ.Μ.Ε. και ιδιαίτερα των ολιγοπωλίων». Υπερασπίζεται το σωματείο τον κώδικά του;

Η ΕΣΗΕΑ δεν πράττει. Βγάζει μια ανακοίνωση μιας γραμμής κι αυτό ήταν. Πώς θα μπορούσε να πράξει; Συγκροτώντας π.χ. νομική ομάδα υπεράσπισης των συναδέλφων που πλήττονται από την κρατική αυθαιρεσία. Ενδιαφερόμενη έμπρακτα και ουσιαστικά για το αν πράγματι γίνονται ΕΔΕ. Εμένα, αν και πρόεδρο σωματείου, με έχουν δείρει. Φαντάσου να έκαναν κάτι τέτοιο στο Σόμπολο… Έχω κάνει καταγγελία και με φώναξαν στην Καισαριανή, στο τμήμα της ΕΔΕ για να τους υποδείξω αυτόν που με έδειρε. Λες και θα μπορούσα να ξεχωρίσω αυτόν που μου επιτέθηκε ή λες κι ήταν αυτή δική μου δουλειά. Έχουμε κάνει πολλές καταγγελίες και για ελάχιστες μας απάντησαν ότι επιβλήθηκαν οι «ανάλογες κυρώσεις». Ποτέ δεν αναφέρουν ποιες είναι αυτές οι κυρώσεις. Στην πραγματικότητα, ξέρουμε εκ των προτέρων ότι δεν θα υπάρξει ποινή. Ένα πράγμα που η Ελλάδα διατηρεί σταθερά από την Χούντα, είναι η ατιμωρισία της αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας.

- Η φωτοδημοσιογραφία είχε ανέκαθεν μια ουμανιστική δέσμευση, μια αίσθηση ευθύνης προς την Ιστορία. Αναμφισβήτητα σήμερα διανύουμε στον τόπο μας ιστορικές στιγμές. Πιστεύεις ότι η φωτοδημοσιογραφία εκπληρώνει το σκοπό της;

Ως φωτορεπόρτερ καλούμαστε να φωτογραφίσουμε την ιστορία που γράφεται αυτή την εποχή στην Ελλάδα. Οι επιλογές που έχεις είναι δύο: Ή με τους εργάτες θα είσαι ή με τις γραβάτες. Η πλειονότητα είναι με τους εργάτες. Η ουδετερότητα είναι ένας μύθος για κοινωνίες αγγελικά πλασμένες. Αναγκαστικά, με την επιλογή του κάδρου, με τη γωνία λήψης, με τη στιγμή που επιλέγω να πατήσω το κουμπί παίρνω θέση. Είναι προφανές ότι αυτό κάποιοι δεν το θέλουν. Για αυτό και υπάρχει τόση βία εναντίον μας: δεν θέλουν πειστήρια. Σπάσαν το χέρι του συναδέλφου, του πήραν τη μάσκα και το κράνος. Κι αυτό γιατί φωτογράφισε τη βία που ασκούσαν σε έναν πολίτη. Αν αποκοπείς από το πλήθος των συναδέλφων τρως το ξύλο της αρκούδας. Παράλληλα επιδίδονται και σε διασπορά φημών: «μην κατέβετε στο δρόμο γιατί θα γίνει της Μarfin” ή “κίνδυνος εκτροπής του δημοκρατικού πολιτεύματος» κ.ά.

- Όλη αυτή την κατάσταση που περιγράφεις θα την χαρακτήριζες παρεμπόδιση του δημοσιογραφικού έργου ή θα χρησιμοποιούσες άλλο χαρακτηρισμό;

Παρεμπόδιση της δημοκρατίας θα το χαρακτήριζα.

- Πώς επιδρά αυτή η κατάσταση στο έργο του ίδιου του δημοσιογράφου; Υπάρχει αυτολογοκρισία, γίνεται λογοκρισία από διευθυντικά στελέχη και αρχισυντάκτες;

Οι διαδικασία έχει ως εξής: Οι περισσότεροι συνάδελφοι, μετά από συμφωνία με τις εφημερίδες ανεβάζουν στο σέρβερ ένα πλήθος φωτογραφιών κι από κει επιλέγουν οι υπεύθυνοι των εφημερίδων ή των περιοδικών ποια φωτογραφία θα δημοσιεύσουν. Θεωρώ ότι οι συνάδελφοι φωτογραφίζουν τα πάντα, ανεβάζουν τα πάντα κι από κει και πέρα εξαρτάται από άλλους ποιες εικόνες και πώς θα τις χρησιμοποιήσουν. Το θέμα είναι να σου επιτρέπεται να φωτογραφίζεις ελεύθερα. Ο δικός μας στόχος είναι οι φωτογραφίες μας να είναι τόσο ξεκάθαρες ώστε να αποκλείεται η περίπτωση να συνοδευτούν από παραπλανητική λεζάντα. Αυτό βέβαια, υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορείς να το πετυχαίνεις πάντα.

- Υπάρχουν και ποια είναι τα θέματα «ταμπού» στη φωτογραφική κάλυψη των γεγονότων; Ποιες φωτογραφίες, πλην της αστυνομικής βίας, θάβονται; Τι είναι αυτό που δεν πρέπει να φτάσει στην κοινή γνώμη;

Τόσο η προηγούμενη όσο και αυτή η κυβέρνηση δεν επιτρέπουν να τραβήξεις τον πρωθυπουργό κι άλλα πολιτικά πρόσωπα, τη στιγμή που ετοιμάζονται να καθίσουν. Δηλαδή: Καλύπτεις επίσκεψη στο Μαξίμου. Επιτρέπεται η φωτογράφιση από τη στιγμή που είναι καθιστοί στην πολυθρόνα και για μερικά δευτερόλεπτα. Το αποτέλεσμα είναι αυτές οι στημένες εικόνες που βλέπουμε. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται τα παραπολιτικά φωτογραφικά σχόλια. Επίσης, σε οποιαδήποτε φάση η ασφάλεια πολιτικών προσώπων αντιληφθεί ότι ετοιμάζεσαι για παραπολιτική εικόνα, μπαίνει μπροστά σου, σε σπρώχνει. Κοινωνικό θέμα ταμπού είναι ο Αγιος Παντελεήμονας. Εκεί δεν μπορούμε να πάμε να φωτογραφίσουμε. Εμένα π.χ. εκεί με ξέρουν. Μ’έχει τραβήξει βίντεο η γνωστή ξανθιά κυρία. Είμαι ανεπιθύμητος. Και στην αστυνομία είμαστε γνωστοί. Μας αναγνωρίζουν ακόμη και με κράνος, από τα στοιχεία π.χ. της μηχανής μας και μας… περιμένουν.

- Στη δεκαετία του ’80 παρατηρήθηκε μια άνθηση του ελληνικού φωτορεπορτάζ. Ωστόσο από τότε, σημαντικοί Έλληνες φωτογράφοι όπως ο Οικονομόπουλος, ο Μπεχράκης, ο Κόντος, χρειάζεται να συνεργαστούν με διεθνή πρακτορεία για να αναγνωριστούν. Πώς το εξηγείς αυτό;

Η Ελλάδα ενδιαφέρει τώρα τα ξένα πρακτορεία λόγω ΔΝΤ. Πριν δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον έξω για ελληνικά θέματα. Αυτοί που συνεργάστηκαν με τα ξένα μεγάλα πρακτορεία ήταν πολύ καλοί φωτογράφοι, οι οποίοι όμως έκαναν αποστολές εκτός Ελλάδος. Οι νέες γενιές έχουν επίσης πολύ καλή αισθητική και φωτογραφική παιδεία. Το πρόβλημα είναι η διαχείριση που γίνεται τώρα στην εικόνα και συνδέεται με την κρίση στα ΜΜΕ, η οποία βέβαια προϋπήρχε του μνημονίου. Είναι γνωστό ότι λειτουργούσαν πάνω σε μια φούσκα. Έστηναν εφημερίδες για να παίρνουν διόδια. Αυτή η φούσκα έσκασε και φοβάμαι ότι στο χώρο θα μείνουν ελάχιστοι εργαζόμενοι. Το ερώτημα είναι αυτοί που θα μείνουν τι είδους ενημέρωση θα προσφέρουν. Θα επιβιώσουν τα παπαγαλάκια; Οι «γιεσμεν» που γράφουν για 15 έντυπα και πληρώνονται για ένα; Αυτοί που γράφουν ή φωτογραφίζουν «μια με το δεξί χέρι και μια με το αριστερό»; Εκεί είναι το στοίχημα. Η πρόσφατη ιστορία των απολύσεων στο Βήμα ωστόσο, δείχνει ότι η επιλογή από πλευράς ιδιοκτητών είναι οι συνδικαλιστικές διώξεις και οι εκβιασμοί. Αν χυδαία και ανενδοίαστα απολύουν τους μόνιμους εργαζομένους φαντάσου τι εκβιασμούς υφίστανται οι έρμοι οι φωτορεπόρτερ που δουλεύουν με δελτίο παροχής υπηρεσιών. Τους πληρώνουν μετά από ένα χρόνο ή και αργότερα ενώ είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν οι ίδιοι τα έξοδά τους και να αποδίδουν ΦΠΑ. Υπάρχει πλέον πρόβλημα επιβίωσης. Με το δεδομένο ότι στα νέα μέσα, στο ίντερνετ, τεχνηέντως δεν μπαίνουν κανόνες, καταλαβαίνεις τι πρόκειται να συμβεί. Δεν είναι τυχαίο ότι για τους εργαζόμενους στο ίντερνετ δεν υπάρχει αγγελιόσημο ενώ δεν υπογράφονται συλλογικές ή κλαδικές συμβάσεις. Οι φωτογραφίες εκεί δημοσιεύονται χωρίς το όνομα του δημιουργού τους! Το troktiko π.χ. είχε σπάσει τους κωδικούς και κατέβαζε παράνομα φωτογραφίες απ’τους σέρβερ. Επιπλέον, αυτό που τείνει να επιβληθεί είναι ο ίδιος άνθρωπος να τραβά φωτογραφίες και βίντεο, να κάνει το μοντάζ και το σπικάζ. Αν δεν παραμείνουν διαχωρισμένοι οι ρόλοι και η ποιότητα της ενημέρωσης θα υποβαθμιστεί περαιτέρω και το επάγγελμα θα απαξιωθεί και τα πρωτογενή πνευματικά δικαιώματα θα κινδυνεύσουν.

- Ποιες εξελίξεις βλέπεις στο επάγγελμα και στην ενημέρωση που προσφέρεται, με την είσοδο της νέας τεχνολογίας; Πώς μπορεί να περιφρουρηθεί στην εποχή της ψηφιακής επεξεργασίας της εικόνας η αξιοπιστία της φωτογραφικής μαρτυρίας από ανήθικους φωτογράφους ή καθεστώτα;

Η δεοντολογία λειτουργεί. Στο photo shop η φωτογραφία μπαίνει μόνο για βελτίωση της χρωματικής απόδοσης και το πολύ για να κόψεις κάτι μικρό και άνευ σημασίας που μπήκε αιφνιδίως μπροστά σου κατά τη λήψη. Όσοι δεν σεβάστηκαν τη δεοντολογία άλλαξαν επάγγελμα.

- Τι είναι αυτό που θέλεις κυρίως να τονίσεις μέσα από αυτή τη συνέντευξη;

Αυτό που θέλω να τονίσω ότι είμαστε αλληλέγγυοι με τους εργαζόμενους. Ακούω κριτικές του τύπου «Τώρα ξύπνησαν οι δημοσιογράφοι και οι φωτορεπόρτερ;». Πάντα φωνάζαμε. Απλώς δεν ακουγόμασταν. Έχουμε τεράστιο πρόβλημα να ακουστούμε ακόμη και στα μέσα που δουλεύουμε. Καταλαβαίνουμε απόλυτα τις άλλες κοινωνικές ομάδες που δεν βρίσκουν βήμα επειδή δεν το επιτρέπουν τα παπαγαλάκια της ενημέρωσης. Οι ίδιοι φιμώνουν κι εμάς. Αν όμως δεν ακουστεί η διαφορετική φωνή στα ΜΜΕ, τότε θα χάσουμε όλοι το παιχνίδι.

http://sibilla-gr-sibilla.blogspot.com/